De discussie gaat vaak over de manier van actievoeren voor een duurzame omgeving. Of dat niet wat minder kan. Alsof we nog de tijd hebben kalm aan te doen… Al in de jaren zeventig was helder dat het helemaal verkeerd gaat met de aarde.
Door Harrie Kiekebosch
Uiteindelijk gaat het natuurlijk niet om actievoeren, maar om wat je er mee bereikt. Daarom is het boek ‘Onze vrijheid zit in een wurggreep’ met de ondertitel ‘en daar kunnen we wat aan doen’ zo interessant. Met welk actiemodel bereiken we de juiste doelen?
Auteur Jos van der Horst is groot voorstander van activisme. Herman Tjeenk Willink trouwens ook. Zij weten wel haast zeker dat er actie gevoerd dient te worden tegen onder meer de laakbare overheidshouding als het om ons klimaat gaat, over een duurzame toekomst.
Van der Horst: als je tot over je oren in de soep zit, zie je de ballen niet meer. Je hebt een krachtige stimulans nodig om uit de bubbel te raken, iemand moet de zaak opschudden. Daarom heeft Nederland behoefte aan activistische, tegengas gevende burgers. Mensen die hun persoonlijke kompas centraal stellen en op basis daarvan ‘ja’ en ‘nee’ zeggen. Opstandig zijn, zelfs rebels, door politiek leiders en ondernemers direct aan te spreken op hun bijdrage aan de wurggreep, door ze op hun verantwoordelijkheid te wijzen en ze vreedzaam vechtend in de goede richting te duwen. Martin Luther King deed dat ook. Vreedzaam, maar heel activistisch!
Van der Horst geeft ook een fantastisch voorbeeld van die vrijheid: een kind dat wil hinkelen. Moeder die het hinkelpad tekent. Het kind dat een groter hinkelpad wil. Moeder die een groter pad tekent. Een kind dat vrolijk verder hinkelt.
In onze verstikte regelsamenleving was er vast ergens een ambtenaar opgestaan die had gezegd dat het hinkelpad nu wel groot genoeg was, dat het kind zich er maar mee moest redden. Dag vrijheid. Hallo weerstand.
Van der Horst ontleedt regels en wetten die het klimaat, maar ook de zorg naar de kloten helpen. Het vrije markt denken bijvoorbeeld, eist van zorginstellingen dat ze concurreren. Maar de overheid eist ook dat deze instellingen samenwerken. Dat kan niet allebei, dus dat lukt niet.
Maar o wat is die vrije markt belangrijk. Verzekeraars en energieleveranciers worden beoordeeld op hoe makkelijk je over kunt stappen en hoeveel mensen dat doen. Die strijd levert alleen maar inferieure producten op, kost klauwen vol met geld, en is niet eens de echte reden van mensen om over te stappen. De meesten, verreweg de meesten, blijven zitten waar ze zitten. Omdat ze tevreden zijn met wat ze hebben en niet weten wat ze terug krijgen.
De discussie over groene energie is ook verknipt. Of en investering zich terugbetaalt, is steeds de vraag (die niemand zich stelt als hij een auto koopt). Maar als je de vervuiler laat betalen is groen het goedkoopst. Waarom we dat niet doen? Omdat Shell de regels opstelt, niet Rutte.
Maurice de Hond is op dit moment een mooi voorbeeld van een roepende. Hij analyseert corona op basis van data. Die zijn voorradig en je kunt er veel uit aflezen. Veel meer dan op basis van medische gegevens, want we kennen het virus niet goed genoeg. Het kabinet neemt op basis van 50% van de kennis 100% van de beslissingen. Die 50% kan groter worden op basis van data van De Hond. Maar dat accepteren de regelneven achter de coronacrisis van dit land niet. De Hond is daarmee van vrijgevig informant een lastige activist geworden. Hoe makkelijk is het om dat om te draaien, om zijn kennis mee te wegen, om hem mee te laten praten. Dan haal je kennis binnen zonder dat je er de verkeerde kant mee op hoeft te gaan. Meestal heeft hogerhand de neiging net te doen of je er niet staat. Dan heb je aan activisten de verkeerden.
Op gebied van duurzaamheid doe ik verschillende dingen, een daarvan is de activist zijn. Net zo lang tot de beleidsbepalers van Salland de argumenten meenemen in hun beslissingen. Bij dat actievoeren hoort ook je afvragen hoe dichtbij ‘dood door schuld’ is, als je weigert over landbouwgif te praten, terwijl iedereen om je heen daar inmiddels maatregelen tegen neemt.
