De aarde wordt steeds warmer, het lijkt niet tot de mensheid door te dringen dat dat levensbedreigend is. Sterker nog, als je het probleem aankaart, valt je vaak een zucht van ‘nee, niet jij ook nog eens’ ten deel. Mensen lijken de hoop op een goede afloop te hebben opgegeven of gaan ervanuit dat een ander de shit wel oplost… Jelmer Mommers is daarom op zoek gegaan naar een manier die wel aanslaat. Die zoektocht is een boek geworden: ‘Hoe gaan we dit uitleggen’.
Mommers zet de problematiek van de huidige stand van zaken uitermate scherp neer. Eigenlijk geeft hij in 200 bladzijden antwoord op alle vragen die je over de opwarming van de aarde kunt stellen en dient hij alle twijfelaars over de hand van de mens daarin van repliek.
Uitleg, geen oplossing
Zijn verhaal begint daar waar een nomadenbestaan niet meer nodig was omdat we voedsel de baas werden. Dat had drie grote gevolgen: we ontwikkelden de voedselteelt tot de huidige onhoudbare manier van landbouw; we kregen kans grotere gezinnen te stichten; we hadden tijd over voor een industriële revolutie.
Niet dat je daar ergens nog een proces kunt terugdraaien, maar om te begrijpen hoe de aarde is zoals die is, lijkt het Mommers goed bij het begin te beginnen. Dat doet hij ook als hij natuurlijk klimaatveranderingen als ijstijd en oververhitting van de aarde afzet tegen het mogelijke leven op onze planeet. Dat je dan beseft dat die aarde zich wel redt, maar dat er geen leefbare plek voor de mens meer overblijft.
Lariekoek
Mommers geeft ook munitie tegen de lariekoek van klimaatontkenners, hoe Forum voor Democratie alleen de onkosten berekent, maar vergeet te vertellen dat de opbrengst groter is, hoe Shell al wel wist dat ze fout zat, maar dat onder de pet hield, hoe Trump zijn eigen golfresort van hoge muren voorziet tegen stijgend water en hoe wij een warm voorjaar eigenlijk best prettig vinden en niet goed doorhebben dat noodweer steeds vaker over ons land raast…
Kies maar
‘Hoe gaan we dit uitleggen’ geeft ook twee scenario’s over hoe we nu verder moeten met de aarde: eentje zonder en eentje met de mens. Kies maar: gaan we verder de doodlopende weg in, of draaien we om?
Verwacht niet dat je na het lezen met een blij gemoed op het eerstvolgende feestje vrolijk het gesprek over het klimaat kunt aangaan. Je kunt ‘het’ dan allemaal wel uitleggen, maar ik denk eigenlijk dat de zucht van ‘heb je hem ook weer’ er niet minder op wordt.
Repliek
Maar ja, we hebben scheldwoorden voor wereldverbeteraars, niet voor de veranderweigeraars. Mensen die het beter willen moeten zich altijd verantwoorden (‘eet jij nog vlees?’, ‘ga je op vliegvakantie?’) terwijl de rest geen verantwoording hoeft af te leggen. Ik was al zo ver dooddoeners naar de bullshitbingo te verwijzen, maar heb er dankzij Mommers, maar vooral dankzij de door hem geciteerde Greta Thunberg een nieuw argument bij: “we hebben je gehoord, maar jouw opvatting hoort in het museum!”
Recensie door Harrie Kiekebosch.
