Onze samenleving en economie zijn fundamenteel aan het veranderen – we bevinden ons in een revolutionair tijdperk met grote maatschappelijke verschuivingen die chaos en instabiliteit veroorzaken. Hoe kunnen bedrijven en organisaties hierop inspelen? Wat betekent dat voor ons persoonlijke leven?
Jan Rotmans maakt de verbinding tussen hoofd, hart en handen met aansprekende verhalen van mensen die een persoonlijke transitie durfden aan te gaan in onze snel veranderende wereld, van een zorgondernemer tot een bankier, van een ambtenaar tot een politica, van een schoolleider tot een student.
Veranderende wereld
De ambtenaar: “Eigenlijk durf ik niet te vernieuwen. Straks kost het me mijn baan.”
De manager: “Ik begeleid alleen maar processen, terwijl deze tijd om zelfsturing vraagt.”
De politica: “Ik ben die politiek helemaal zat. Er zijn veel te veel tegenkrachten van de gevestigde orde.”
Een student: “Wat de universiteit ons aanbiedt gaat, helemaal niet over wat ik voor de toekomst nodig heb.”
Daar gaat Omwenteling van Jan Rotmans over. Over de wereld die hard aan het veranderen is, de manier waarop je daarin kunt participeren, en de constatering dat als je dat niet doet, dat je dan buiten de boot valt.
Meedoen of afvallen
Het is volgens Rotmans in de snelle verandering waarin de wereld verkeert, niet eens een kwestie van kiezen of delen voor personen, organisaties en de samenleving, het is een kwestie van meedoen of afvallen.
Omwenteling recenseren is een kwestie van ‘kill your darlings’, ik wilde iedere passage wel aanhalen in dit stuk. Alles in het boek appelleert aan de noodzaak tot meedoen aan de transitie waarin de wereld verkeert. Dat lukt alleen maar als je intrinsiek gemotiveerd bent, veranderingsgezind bent en het lef hebt multidisciplinair te denken. Daarom kun je het best het hele boek maar lezen. Dat is de beste manier om anders te leren denken. Een voorbeeld van dat andere denken: “We moeten iedere leerling ongelijk behandelen, want als je ze gelijk behandelt, leidt dat alleen maar tot ongelijkheid.” Er zijn niet veel mensen die op die manier durven denken!
Omwenteling van de macht
Rotmans constateert een verandering van tijdperk, want op alle vlakken staat álles te veranderen en alles lijkt eenzelfde richting op te gaan: kleinschalig samenwerken met behoud van natuur en milieu. Dat gaat op korte termijn nog een boel ellende geven, voorspelt Rotmans, want de grote machtige instituten gaan omvallen, maar hij zegt: “Op lange termijn vertrouw ik helemaal op de positieve onderstroom.”
Zorg-, energie- en voedselcoöperaties zijn tekenen aan de wand. Uber en Airbnb zijn voorbeelden (en nog geen eindmodellen) van nieuw doen en denken. De 3D-printers maken de consument producent. Allemaal voorbeelden die leiden naar nieuwe machthebbers. Dat vinden die oude bazen niet leuk, maar de nieuwe orde brengt de macht bij samenwerken, bij coöperatie.
Positief
Precies daar zit het positivisme: als de macht bij de samenwerking komt, zit de macht bij iedereen. Het is niet voor niets dat Rotmans het heeft over de derde industriële revolutie.
Door: Harrie Kiekebosch
