Provincies leggen in hun natuurbeleid veel nadruk op het realiseren van het Natuurnetwerk Nederland. Daarnaast willen provincies ook de maatschappelijke betrokkenheid bij natuur vergroten. Het beleid hiervoor wordt steeds concreter. Ook binnen het natuurnetwerk hebben de meeste provincies een voorkeur om nieuwe natuur te realiseren door bestaande grondeigenaren ofwel ‘zelfrealisatie’. Toch blijft de belangstelling voor zelfrealisatie tot nu toe achter bij de verwachtingen. Dit zijn de belangrijkste conclusies uit een onderzoek van Wageningen Environmental Research en het Planbureau voor de Leefomgeving.
Realisatie en beheer natuurnetwerk
Veel provincies hebben bij de realisatie van het Natuurnetwerk Nederland een voorkeur voor zelfrealisatie door bestaande grondeigenaren (veelal boeren). De verwachting is dat de nieuwe natuur hiermee goedkoper, sneller en met meer maatschappelijke draagvlak kan worden gerealiseerd dan met de gebruikelijke vrijwillige grondverwerving. In de praktijk blijft de belangstelling voor zelfrealisatie echter achter bij de verwachtingen. Mede hierdoor kiezen provincies in toenemende mate ook voor onteigening als uiterste middel om het natuurnetwerk tijdig te realiseren. Voor het beheer van het natuurnetwerk sturen provincies steeds meer op het vergroten van de kwaliteit van de bestaande natuur. Dit brengt veelal hogere beheerkosten met zich mee. Hierdoor ontstaan in een aantal provincies zorgen over de betaalbaarheid van het beheer in de toekomst.
Maatschappelijke betrokkenheid
Provincies ontwikkelen steeds concreter beleid om de maatschappelijke betrokkenheid bij natuur te vergroten. Daarbij stimuleren provincies niet alleen het gebruik en de beleving van natuur, maar ook de actieve betrokkenheid bij natuur. Dit kan bijvoorbeeld door burgers een rol te geven in het beheer van natuur of door zelf, vaak dichtbij huis, natuur(waarden) of groen te realiseren.
Tweede evaluatie Natuurpact
In het Natuurpact van 2013 hebben het Rijk en de provincies afspraken gemaakt over het Nederlandse natuurbeleid tot en met 2027. De belangrijkste ambities van het Natuurpact zijn: het verbeteren van de biodiversiteit, het versterken van de maatschappelijke betrokkenheid bij natuur en de relatie tussen natuur en economie. Wageningen Environmental Research en het Planbureau voor de Leefomgeving hebben dit onderzoek uitgevoerd als onderdeel van de tweede Lerende evaluatie van het Natuurpact. Hierin is een inventarisatie van provinciale strategieën gemaakt op het gebied van: (1) vergroten van het natuurnetwerk (realisatie nieuwe natuur); (2) beheer van de bestaande natuur in het natuurnetwerk en (3) vergroten van de maatschappelijke betrokkenheid bij natuur. Daarbij is gekeken naar de inzet van instrumenten, de manier waarop de provincies invulling geven aan de organisatie van de uitvoering en de actoren die betrokken zijn bij de uitvoering.
Vervolgonderzoek
In 2019 worden de ervaringen met de verschillende instrumenten en organisatievormen die provincies gebruiken geanalyseerd. In 2020 verschijnt het eindrapport van de tweede Lerende evaluatie Natuurpact.
